Bemoei je met je eigen kind!
Nadruk op individueel geluk
Om de toehoorders op weg te helpen bij het voorstellen van een samenleving die is gestut op het individuele geluk van onze kroost, vroeg De Winter zich hardop ietwat retorisch af: “Moeten we ons verbazen over dat er een samenleving ontstaat waarin allemaal individuen ervan uit gaan dat de hele maatschappij draait om hun individuele belang?” Deze opvoedingsstrategie strookt volgens hem niet met de wenselijkheid van het creëren van een humane en respectvolle samenleving. Toch zullen de meeste ouders op de vraag wat ze belangrijk vinden in de opvoeding antwoorden: “Dat mijn kind gelukkig wordt.”.
Volgens De Winter zou er in opvoeding meer nadruk moeten liggen op het maatschappelijk welzijn. De heersende overtuiging dat de Nederlandse maatschappij een goed functionerende meritocratie is, helpt hier alleen niet bij. In een meritocratie komen individuen terecht op plekken en functies op basis van hun capaciteiten in tegenstelling tot hun afkomst. Met andere woorden: succes is een keuze. Gevolg van dit gedachtegoed is dat falen daarmee je eigen schuld is. Deze dominante ideologie beïnvloedt de opvoedstijl van ouders. Kinderen moeten zich zoveel mogelijk cognitief kunnen ontwikkelen en die taak kan niet alleen aan school overgelaten worden, klinkt het credo. Thuis moet alles uit de kast worden getrokken om kinderen voor te bereiden op de competitieve samenleving.
Actief burgerschap aanmoedigen
De Winter vervolgt door uit te leggen dat men in een democratische samenleving kinderen geen ideologie wil opleggen. Hij verwijst hiervoor naar psycholoog en filosoof John Dewey (1859-1952) die stelde dat onze democratische manier van leven onmogelijk is zonder opvoeding en onderwijs in deze richting. Om dit te bereiken moet er in de opvoeding nadruk liggen op inclusief en actief burgerschap.
Deze doelen en kaders maken het ouders niet bepaald makkelijk om te navigeren door het opvoedlabyrint. Volgens De Winter zou een goede eerste stap zijn om weg te bewegen van de nadruk op het individuele geluk. Hij pleit in zijn boek ‘Medemenselijk opvoeden’ dan ook voor een nieuwe pedagogiek: een samenlevingspedagogiek. Hierin worden er zogenaamde pedagogische coalities gevormd: volwassenen die zich gezamenlijk als opvoeders opstellen op scholen, kinderopvangen of in kerken en moskeeën.
De kracht van empathie
Ook benadrukt De Winter het belang van het cultiveren van sociale nieuwsgierigheid, naar de filosofie van Hannah Arendt. Zij schreef over het “bezoeken van de gedachten van anderen”. Het idee hierachter is dat nieuwsgierigheid naar de ander, en juist ook de ander die niet op onszelf lijkt, helpt bij het begrijpen en waarderen van een diverse samenleving. Dit heeft vervolgens weer een positieve invloed op een goed functionerende democratische samenleving.
Ondanks de veelheid aan mogelijke haken en ogen eindigde de avond met een hoopgevend videofragment. De opname kwam uit een documentaire over De Vreedzame School. Inmiddels zijn er meer dan duizend van dit soort scholen in Nederland. Het zijn scholen waar voorbereiding op een toekomst in de democratische samenleving voorop staat. Kinderen worden uitgedaagd om actief deel te nemen aan besluitvorming en het oplossen van problemen. In het filmpje zien we hier een aandoenlijk voorbeeld van. Een knap staaltje actief burgerschap waar menig volwassene nog wat van kan leren.
Wil je meer te weten komen over het opvoeden van kinderen zonder af te koersen op een maatschappij waarin men te weinig oog voor de ander heeft? Kijk dan hier het programma terug.
