Kennis voor de toekomst
Op dezelfde dag dat prof. dr. Marieke Schuurmans (UMC) een lezing houdt over Florence Nightingale als rolmodel voor toekomstige wetenschappers, zendt EenVandaag een reportage uit over verpleegsters in opleiding, die massaal de ouderenzorg de rug toekeren. Wat is er aan de hand? De verhalen over geld- en tijdgebrek in de zorg zijn bekend. Uit de interviews bleek echter dat de jonge verpleegkundigen er vooral ook mee worstelden dat ze niet serieus worden genomen. Ze worden ingezet als goedkope arbeidskracht terwijl hun opleiding nog niet is afgerond en niemand durft er wat van te zeggen. Beiden keerden de ouderenzorg de rug toe en zien hun klasgenoten hetzelfde doen.
Statistiek en hygiëne
Beeldvorming is belangrijk, zeker als het gaat om beroepen als de verpleging, waar leegloop dreigt terwijl de vraag almaar gaat stijgen. Kan een icoon als Florence Nightingale daarbij helpen? Nightingale, zo vertelt Marieke Schuurmans, had zelf ook behoorlijk te lijden onder verkeerde beeldvorming. Nog steeds staat ze bekend als 'the lady with the lamp': een zachtmoedige verpleegster die met veel toewijding zorgde voor de Britse soldaten in de Krimoorlog. Een beeld dat het resultaat is van een negentiende-eeuwse mediahype.
De Krimoorlog was letterlijk een smerige oorlog. Er stierven ontzettend veel manschappen, niet zozeer door verwondingen maar door infecties. Florence Nightingale wist daarop in te springen en zo talloze leven te redden. In Engeland werd ze het symbool van hoop, een lichtend voorbeeld. Achter die mooie verhalen ging echter nauwkeurig academisch onderzoek schuil.
Nightingale had een liefde voor wiskunde en hield zich veel bezig met de opkomende wetenschap van de statistiek. Voor een vrouw in de tweede helft van de negentiende eeuw was carrière maken niet weggelegd; verpleging, dat kon nog net (hoewel verpleegsters gewoonlijk 'onkundige zaalmeiden' werden genoemd). Zo kwam het dat Nightingale als eerste in de geschiedenis de zorg voor zieken onderwierp aan statistisch onderzoek – waardoor ze de hygiënische omstandigheden in kaart bracht, zodat die konden worden verbeterd.
Dagelijks functioneren
Deze aandacht voor de dagelijkse leefomstandigheden van patiënten is wat voor prof. Schuurmans nog steeds de kern van de verplegingsvak uitmaakt. Elke patiënt reageert anders op een ziektebeeld, op medicatie en op zorg. Juist het behoud of verlies van het dagelijks functioneren is heel belangrijk bij het welzijn van een patiënt. Wat betekent gezondheid voor iemand? Wat is 'ziek zijn'? Dit soort vragen moeten in de gezondheidszorg en de verpleging voortdurend aan de orde worden gesteld.
De les van Florence Nightingale voor de toekomst is het grote belang van onderzoek naar die omstandigheden. Juist in het dagelijks functioneren spelen verplegers een grote rol. Zij zijn het eerste aanspreekpunt voor de patiënt en hebben oog voor het welzijn dat hij ervaart. Het is eigenlijk gek dat daar niet meer academische aandacht voor is. Schuurmans is een bevlogen hoogleraar die de verplegingswetenschap verder op de kaart wil zetten als belangrijke discipline. Hopelijk levert dat een nieuw beeld op van de zorg, een beeld waar jonge mensen zich graag mee identificeren. Zodat niet alleen Florence Nightingale afkomt van het 'kwezelige imago' met dat lampje, maar ook de verplegers van de 21e eeuw serieus worden genomen.
De lezing is hier terug te zien.
