Vrienden van pi

De wondere wiskunde van het getal pi
Leestijd 2 minuten — Vr 17 juni 2011

Iedereen kent het getal Pi waarschijnlijk nog wel van de middelbare school. Dit merkwaardige getal dat decimaal geen eind kent, gebruikte je toen om de omtrek en oppervlakte van een cirkel uit te rekenen. De omtrek van een cirkel is de diameter maal pi. De oppervlakte van een cirkel is pi maal de straal in het kwadraat.

Wat je op school helaas niet leert is hoe dit getal ooit ontstond. Pi is een apart getal. De decimalen zijn willekeurig, dat wil zeggen dat er geen patroon in te ontdekken valt. Daarom noemen we pi een irrationaal getal, een getal dat niet uit te drukken is in een breuk. Er zijn mensen die het een sport vinden zoveel mogelijk decimalen van pi te onthouden. De Japanner Akira Haraguchi heeft in 2005 ruim 80.000 decimalen van pi uit zijn hoofd opgenoemd en staat daarmee in het Guiness Book of Records.

Hoe zijn wetenschappers ooit op het getal pi gekomen? Al in 2000 voor Christus ontdekten de Babyloniërs dat de omtrek van een cirkel ongeveer driemaal zo lang is als de diameter. Dit is gevonden op een kleitablet. Daarna maakt Archimedes van Syracause (287-212 v. Christus) een begin met een wiskundige theorie over pi. Hij redeneerde dat de omtrek van een ingeschreven regelmatige n-hoek (dat is een veelhoek die met de hoekpunten een cirkel raakt) altijd kleiner is dan de omtrek van een cirkel. Hij vond bovendien dat de omtrek van een omgeschreven n-hoek (dit is een veelhoek die met de zijden de cirkel raakt) altijd groter is. Hij vond op die manier dat pi een waarde moest hebben tussen 223/71= 3,140845… en 22/7=3,142857. Dat is voor die tijd een hele goede benadering. De methode van Archimedes werd ook later gebruikt om pi nog nauwkeuriger te berekenen. Tot 1706 wordt pi de constante van Archimedes genoemd. Daarna introduceerde wiskundige William Jones het Griekse symbool ? voor het getal pi.

Ben je ook zo gefascineerd door het getal pi? Word dan lid van the friends of pi club. Schrijf bovendien 14 maart (in het Amerikaans 3-14, de eerste cijfers van pi) in je agenda. Dan is het pi-dag en tevens de verjaardag van Einstein.