De bermudadriehoek bestaat, 9/11 is veroorzaakt door de overheid en aids is gemaakt door mensen. Deze beweringen gelden voor de een als waarheid, maar klinken voor menig ander als klinkklare onzin. Zijn complotdenkers paranoïde gekken? Het NRC publiceerde afgelopen week een interview met socioloog Jaron Harambam over de complotdenkerscultuur in Nederland, waarin Harambam betoogt dat ze soms gelijk hebben.
Dé complotdenker bestaat niet, zo bleek uit zijn onderzoek. Er is meer diversiteit dan de bestaande stereotypen onder Nederlandse complotdenkers. Ze variëren in opleidingsniveau, leeftijd en achtergrond. Veel van hen verzetten zich ook tegen het label complotdenker. Kritisch denker of onafhankelijk onderzoeker vinden zij een betere naam, zegt Harambam.
Ook al zijn de verschillen groot, Harambam heeft wel een algemene verklaring voor het ontstaan van alternatieve denkbeelden en licht die toe in het interview: “In het algemeen kan je zeggen dat grotere sociologische veranderingen als secularisering, de macht van de media en globalisering het idee van een onomstotelijke waarheid op losse schroeven hebben gezet. Geloof in God is niet meer vanzelfsprekend. Nepnieuws en gefotoshopte beelden zijn overal op internet te vinden. En door de globalisering merken we dat in andere delen van de wereld andere denkbeelden bestaan.”
Onzin is hun kijk op de wereld dan ook lang niet altijd, stelt Harambam, en zegt ook cultuursocioloog Stef Aupers (KU Leuven) in zijn lezing 'Complotdenken, zo gek nog niet'. Zo liet Snowden in 2013 zien dat de NSA wel degelijk afluisterde en bleek dat ons Ministerie van Justitie en Veiligheid de zoektocht naar het 'bonnetje' van de Teeven-deal welbewust had afgeblazen. Het is gemakkelijk om kritische denkers de mond te snoeren door ze te bestempelen als complotdenkers, zegt Aupers. Volgens hem zijn kritische burgers echter vaak goed geïnformeerd, door de vele informatie die zij van het internet kunnen plukken. Complotdenkers vinden juist dat wij als makke schapen achter de mainstream media aanlopen. Wie bepaalt wat waarheid is?
Meer horen van Aupers? Kijk de lezing 'Complotdenken, zo gek nog niet' terug!
