We leven in een hypernerveuze samenleving. Het welzijn van jong en oud raakt in het geding doordat we constant ‘aan’ staan. Wat moeten we als maatschappij veranderen? En wat is de invloed van de smartphone?

Artikel

Nederlanders bakken niks van niksen

Mare Versteege (Stagiair)
  • 30 september 2025
  • Leestijd 1 min
Unsplash | Joyuma

We hebben geen aandacht meer voor het niksen. Volgens een alarmerend rapport van de Raad van Volksgezondheid & Samenleving (RVS) leven we in een doorgeschoten ‘hypernerveuze samenleving’. Overal wordt van ons verwacht dat we beter, sneller en efficiënter presteren. Al onze tijd moet zo productief mogelijk besteed worden. Niksen heeft een negatieve associatie, want wie niks doet is lui en onproductief. Het gevolg: kinderen en jongeren die zodanig last hebben van prestatiedruk dat hun welzijn eronder lijdt, en werkenden die uitvallen met een burn-out. De rekening: 18 miljard euro per jaar. 

Volgens de RVS is de oplossing niet bij het individu te vinden, maar is er een cultuuromslag nodig. En dat vereist fundamentele verandering: de samenleving moet tot rust komen. De Raad pleit daarom voor meer verbinding en "alledaagse vertraging". En dat houdt in: meer aandacht voor het niksen.

In dit NOS journaal vertelt hoogleraar cognitieve psychologie Stefan van der Stigchel waarom we moeten niksen: ‘Je kunt je brein niet de hele dag belasten, en daar moeten we als samenleving rekening mee houden.’ Lege momenten zijn belangrijk. En echte leegte? Die is alleen mogelijk zonder… mobieltje, aldus Van der Stigchel. Want wanneer werk, school, studie, sport, familie, hobby's, vrienden én Insta om onze aandacht vechten, moeten we ervoor waken dat ons brein ook rust krijgt.

In het Science Cafe ‘Aandacht’ met Van der Stigchel doken we in de werking van het brein. Want hoe worden prikkels verwerkt in het brein? Waarom eindigt ‘eventjes Instagrammen' vaak in eindeloos scrollen? En hoe hervinden we oprechte verbinding met elkaar als bankhangen met je telefoon zo verleidelijk is?

Ben je benieuwd geworden naar de mythes en feiten rondom onze aandacht? Kijk de video dan hier terug.

Meer in deze serie

Weet wie je bentSamen met wetenschappers onderzoeken we wat het betekent om jezelf te zijn in tijden van toenemende prestatiedruk en studiestress.