Prikkels
Maar liefst 1 op de 5 mensen in Nederland heeft last van chronische pijn. Het is moeilijk om je voor te stellen als je er zelf niet aan lijdt, maar laten we het proberen. Deze 3 miljoen mensen hebben bijna altijd pijn. Huishoudelijke klusjes zijn haast onmogelijk en ook van leuke uitjes kun je maar moeilijk genieten. De pijn zorgt er voor dat je weinig wil bewegen. Ondanks de grote groep mensen die hier last van heeft, is er nog relatief weinig bekend over deze aandoening. Om de kennis over dit onderwerp te vergroten, waren anesthesioloog dr. Mienke Rijsdijk en pijnonderzoeker dr. ir. Hanneke Willemen (beiden UMC Utrecht) te gast op het podium.
Hoe werkt pijn?
Laten we beginnen met wat pijn eigenlijk is. Als je je teen stoot gaat er een signaal vanuit je teen via je zenuwcel naar je ruggenmerg. Van je ruggenmerg wordt het signaal vervolgens doorgegeven in een zenuwcel naar je hersenen. Je zenuwcellen lopen dus in één lange sliert van het puntje van je teen naar je hersenen. Oké, het signaal is doorgegeven, nu heb je pijn. Hoe gaat die pijn dan weg? Vanzelf, denken veel mensen, maar dit is niet zo. “Je hebt een stopknop nodig”, vertelt Willemen. “Als deze niet werkt, dan wordt je pijn chronisch.”
Fysiek
In principe heeft pijn een functie: het waarschuwt je. Bij chronische pijn geeft je lichaam waarschuwingssignalen af, zonder dat er een reden is om te moeten waarschuwen, legt Willemen uit. Er is geen wond of schade (meer) die de pijn veroorzaakt. Mensen met chronische pijn worden daarom vaak niet serieus genomen: zij krijgen van hun omgeving en soms zelfs hun dokter te horen dat ze zich aanstellen of dat de pijn tussen hun oren zit. Dit is absoluut niet waar, benadrukken Willemen en Rijsdijk. Chronische pijn moet volgens hen worden gezien als een ziekte op zichzelf.
Sommige mensen hebben chronische pijn vanwege een genetisch overgevoelig zenuwstelsel, dat zorgt voor een heftige reactie op dingen die normaal gesproken geen pijn doen, zoals warmte of kou. Bij andere mensen is hun immuunsysteem de boosdoener; immuuncellen reguleren namelijk de pijn in je zenuwcellen. Bij veel meer mensen is het nog helemaal niet bekend waarom zij chronische pijn hebben. Daarom is het zo belangrijk om hier onderzoek naar te doen, aldus Willemen en Rijsdijk.
Mentaal
Pijn is niet alleen fysiek, ook je psyche speelt een belangrijke rol. Als je pijn hebt, wordt dit in verschillende gebieden in je hersenen verwerkt. Deze gebieden laten je weten waar de pijn zit en of je hier aandacht aan moet besteden, legt Rijsdijk uit. Ook op emotioneel vlak kan pijn veel invloed op je hebben. Het kan een angstgevoel oproepen, waardoor je heel erg alert wordt. De pijn wordt erger als je je erop concentreert. Dit kan vervolgens veranderingen in je zenuwstelsel teweegbrengen, wat zorgt voor meer pijn, waardoor je meer angst krijgt. Rijsdijk: “Er ontstaat dan een vicieuze cirkel, waar je nog maar moeilijk uit komt.”
Behandelingen
Rijsdijk en Willemen werken samen met hun team aan behandelingen die chronische pijn moeten verminderen. Een arts kan bijvoorbeeld een injectie toedienen, die als het ware de stopknop voor de pijn vormt. Daarnaast kun je proberen om het pijnsignaal dat naar je hersenen gaat af te zwakken, door middel van antidepressiva of zenuwblokkades. Maar in het geval van chronische pijn is het ook belangrijk om na te denken over een duurzame oplossing, die verder gaat dan prikken en pillen. Pijneducatie is er op gericht om patiënten uit te leggen wat er aan de hand is met hun lichaam en hen te helpen in de acceptatie. Een fysiotherapeut kan hun helpen meer te bewegen, ondanks dat de pijn hen doet denken van niet. Daarnaast kan een psycholoog helpen om angst te verminderen, zodat de vicieuze cirkel wordt doorbroken. Ook als chronische pijn voor de patiënt en hun omgeving uitzichtloos lijkt, is er wel degelijk zorg beschikbaar. Het is belangrijk dat mensen met chronische pijn de erkenning krijgen die zij verdienen, zodat ze op zoek kunnen gaan naar een oplossing die bij hen past.
