Wat is de wetenschap achter vriendschap? Student-assistent Iris Korvemaker gaat op zoek naar de veranderingen in vriendschap door de tijd heen.
Nog nooit zijn we zo verbonden geweest als nu. Je kan tegenwoordig vrienden hebben over de hele wereld. Via digitale communicatiemiddelen stuur je gemakkelijk een appje naar je vriendin om haar succes te wensen met haar tentamen, of even met je oma Facetimen om te vragen hoe het met haar gaat. Maar ondanks de toename van deze vluchtige contacten, lijken onze relaties minder solide dan voorheen. Een ongekend hoog percentage (38%) van de huwelijken eindigt in een echtscheiding. En volgens onderzoek van TNS/Nipo in 2013, voelt bijna 40% van de Nederlandse volwassenen zich wel eens eenzaam. Dit percentage neemt toe naarmate mensen ouder worden. Daarom vraag ik mij af hoe stabiel onze netwerken eigenlijk zijn? Welke plek in ons drukke sociale leven, neemt vriendschap in?
Vriendschap is bijzonder
Wat is vriendschap precies? Met de definitie in de Van Dale, kom je niet veel verder: 'Het bevriend-zijn'. Maar prof. dr. Beate Völker (Sociologie, UU) is expert op het gebied van netwerken en relaties en zij kan meer vertellen over specifieke elementen van vriendschap. “Vriendschap is bijzonder door de duur ervan. In onze huidige maatschappij, met zoveel scheidingen, kennen we onze vrienden soms zelfs langer dan onze partner. Bovendien kent vriendschap geen institutionele inbedding zoals bij trouwen, en ontstaan en eindigen vriendschappen vaak ongemerkt.” Vriendschappen zijn vandaag de dag extra belangrijk voor ons. Doordat we minder sterke familiebanden hebben en we steeds meer richting een participatiesamenleving gaan, krijgen vrienden en kennissen een steeds grotere rol in ons leven.
Proosten op het leven via een scherm?
Maar hoe ziet onze vriendschap er tegenwoordig dan uit? Volgens Völker hebben Nederlanders gemiddeld drie tot vier goede vrienden in hun harde kern. Dat is wel ietsje minder dan de ogenschijnlijke 350 vrienden die we volgens Facebook hebben. Bovendien noemt ongeveer 85% een nabije vriend of vriendin als je ze vraagt naar hun meest dierbare relaties. Onze vriendschappen zijn dus nog steeds lokaal, ondanks de mogelijkheid om overal ter wereld vrienden te hebben. 42% van onze vrienden woont in een straal van drie kilometer en uit onderzoek blijkt dat we 95% van onze vrienden face toface spreken.
Herkenbaar, ook ik bespreek mijn problemen makkelijker met vrienden in real lifemet een kopje koffie, dan met een vriend uit Kaapstad via een Skypegesprek. Als ik verdrietig ben, heb ik behoefte aan een knuffel of wil ik graag even de frisse lucht in als afleiding. Samen wandelen is veel fijner dan via Skype vertellen wat voor weer het is, waar je loopt en constant moet checken of de internetverbinding het goed blijft doen en je batterij voldoende is opgeladen. Dat brengt me bij de vraag: verandert vriendschap überhaupt wel door de tijd heen?
Je hersenen bepalen jouw aantal vrienden
Breidt ons netwerk uit, nu we via internet zoveel meer contacten kunnen onderhouden? Volgens antropoloog en evolutiepsycholoog Robin Dunbar kunnen we met maximaal 150 mensen een stabiele sociale relatie hebben. De Dunbar numberis berekend door te kijken naar de grootte van de hersenen van mensen. Onze hersencapaciteit heeft ruimte voor een sociaal netwerk van maximaal 150 mensen. Vervolgens kan je via 'the rule of three' je vrienden categoriseren: we hebben maximaal vijftig dichtbije vrienden, vijftien vrienden bij wie je terecht kan voor emotionele steun en vijf intieme vrienden. Uit onderzoek blijkt dat we online niet méér vrienden kunnen hebben dan offline. Onderzoekers keken naar het aantal vrienden dat spelers van de game Parduskonden onderhouden. Het maximaal aantal vrienden was met 136 zelfs lager dan in de offline wereld.
Komende weken
Er is natuurlijk meer aan vriendschap dan de hoeveelheid contacten die je hebt on- en offline. De komende weken ga ik onderzoeken hoe apps ons kunnen helpen om vriendschappen te onderhouden en wat de zin van vriendschap is volgens filosofen. Ook ben ik benieuwd of wij als mens de enigen zijn die vriendschappen aangaan. Hebben apen, honden en katten ook vrienden? Volgens Beate Völker zijn 75% van onze vriendschappen met iemand van hetzelfde geslacht.
Ik heb zelf lange discussies gehad met vriendinnen of een vriendschap tussen een jongen en meisje bestaat, of dat er altijd 'meer' speelt. Eén van mijn vriendinnen heeft een platonische vriendschap met iemand van het andere geslacht. Er is altijd wel spanning geweest van één van beide kanten. Maar is dit slecht of kan dit gevolgen hebben? Sommige wetenschappers beweren dat attractie bij een vriendschap tussen een jongen en een meisje op lange termijn negatief uit kan pakken. Lees hierover meer de komende weken in deze blogserie.
Wil je je nu alvast verder verdiepen? Lees het blog 'Échte vrienden' waarin sociologe prof. dr. Beate Völker, (UU) en filosofe dr. Tazuko van Berkel (UL) uitleggen wat betekenisvolle sociale relaties zijn en waarin échte vriendschap bestaat.
