Hoe natuurlijk is wilde natuur?

Sinds de mens de schop ter hand nam en landbouw begon te bedrijven, heeft haar inmenging de natuur ingrijpend veranderd. Die menselijk invloed is sindsdien alleen maar toegenomen. Ongerepte natuur wordt steeds schaarser.

Dit was tot voor kort de heersende opvatting. Maar nieuw onderzoek neemt dit verhaal letterlijk op de schop. “Wilde natuur bestaat al 12.000 jaar niet meer”, aldus hoogleraar geografie en milieusystemen prof. Erle Ellis in NRC Handelsblad. Ellis is verbonden aan de University of Maryland, Baltimore Country (UMBC). Hij werkte mee aan een nieuwe versie van het natuurwetenschappelijke computermodel HYDE, dat in kaart brengt hoe land door de eeuwen heen gebruikt werd. Uit nieuwe berekeningen blijkt dat de jagers-verzamelaars, die leefden voor de ontwikkeling van de landbouw, al invloed hadden op hun omgeving. Ze woonden vaak in kleine nederzettingen en bewerkten het land met vuur. Vuur maakt de bodem vruchtbaar, met verandering van flora en fauna als gevolg.

Hoewel de invloed van jagers-verzamelaars op de natuur al langer bekend is onder archeologen, werd deze informatie niet eerder meegenomen in het computermodel HYDE. Hierdoor werd aangenomen dat 6.000 jaar geleden ruim tachtig procent van het aardoppervlak bedekt was met ongerepte natuur. De meest recente versie, waarin nieuwe archeologische technologieën en bodemonderzoek opgenomen zijn, verlaagt de uitkomst drastisch: 10.000 jaar geleden verdiende nog maar een kwart van de natuur op aarde het stempel ‘wild’. Onze ‘oerbossen’ zijn dus helemaal niet zo ‘oeroud’.

Ongerepte natuur, zonder ingrijpen van mensen, lijkt door dit nieuwe inzicht dus een illusie. Toch klinkt de roep om meer natuur zonder menselijke bemoeienis steeds luider. Natuurorganisaties, zoals ‘Rewilding Europe’, pleiten voor verwildering. Meer ruimte voor de natuur met als doel bedreigde soorten in aantal te laten groeien en de biodiversiteit te vergroten. Met succes: de natuur krijgt weer vrij spel en het aantal beren, wolven en lynxen neemt toe. Maar ‘Hoe wild kan het worden’? In 2015 besprak Studium Generale met Rewilding Director Wouter Helmer en Gert Polet, onderzoeker bij het WNF, de kansen en conflicten rondom de oprukkende natuur. Want niet alle mensen zitten te wachten op meer dieren in de omgeving. Kijk de opname hier terug .