"Niet langer zoveel mogelijk zo goedkoop mogelijk produceren, maar produceren met zo min mogelijk verlies aan grondstoffen en een zorgvuldig beheer van bodem, water en natuur. Dat is de kern van kringlooplandbouw, waar we met elkaar aan werken.” Zo legt minister Schouten in het kort uit wat het kabinet wil bereiken met het uitgetrokken geld: namelijk een opstapje naar een uiteindelijke kringlooplandbouw. Zo'n vorm van landbouw houdt in dat er zo min mogelijk grondstoffen verloren gaan bij het verbouwen van voedsel en het houden van vee. Het plan heeft veel verschillende doelen: CO₂-reductie, eerlijkere prijzen voor boeren, minder verspilling en het verminderen van de stikstofuitstoot.
Stikstof is een zorgenkindje
Al langer probeert men de stikstofuitstoot tegen te gaan. Het is namelijk erg milieuonvriendelijk en de Nederlandse stikstofuitstoot overschijdt al jaren de Europese norm. Daarom is de regering in 2015 begonnen aan het plan ‘Programma Aanpak Stikstof (PAS)’, met daarin maatregelen die ervoor moeten zorgen dat boerderijen in natuurgebieden de nationale uitstootnormen van stikstof niet meer zullen overschrijden. Zo werd het bijvoorbeeld verplicht om duurzame technieken te gebruiken bij de bouw van een nieuwe veestal. De Raad van State oordeelde echter dat dit in strijd was met de Europese wetgeving en daarom niet meer mocht worden gehanteerd. In een artikel van het AD zegt Schouten dit jammer te vinden: “Het kan er ook toe leiden dat er minder moderne stallen worden gebouwd, die juist voor minder stikstofuitstoot zorgen.” Met haar nieuwe landbouwommezwaai wil ze dus onder andere opnieuw proberen de stikstofuitstoot terug te dringen.
Waarom is stikstof schadelijk?
Dat er een vermindering in stikstofuitstoot nodig is benadrukt ook prof. dr. ing. Jan Willem Erisman (VU). Hij doet onderzoek naar de relatie tussen stikstof en klimaat en is directeur van het Louis Bolk Instituut, dat internationaal advies geeft over en onderzoek doet naar onder meer duurzame landbouw. In zijn lezing 'Een gezonde wereld' liet hij zien dat stikstof, dat veel in kunstmest zit, wereldwijd invloed heeft op het klimaat door onder meer de ozonlaag aan te tasten. “Aan de andere kant hebben we het nodig in ons voedsel omdat we het gebruiken voor ons DNA, RNA en onze spieropbouw,” zegt Erisman. Aan de hand van dat voorbeeld legt hij uit dat ook planten stikstof omzetten in energie, en dit heel efficiënt doen: “Op het moment dat je een teveel aan stikstof hebt dan groeien vooral de veelvoorkomende plantsoorten heel hard en overwoekeren zo de zeldzame soorten.” Een teveel aan stikstof leidt dus tot naast de afbraak van ozon ook tot een afname in biodiversiteit. Biodiversiteit is essentieel voor het behouden van ecosystemen en daarmee de leefbaarheid van de planeet.
De kringlooplandbouw waar het kabinet in investeert houdt in dat er absoluut géén uitstoot van stikstof meer plaatsvindt. Daarvoor moet onder meer kunstmest worden vervangen met dierlijke mest, iets wat ook in de nieuwe kabinetsplannen staat vermeld. Deze plannen zijn dus goed nieuws voor onze natuur, en met het ontwikkelen van een kringlooplandbouw draagt Nederland bij aan het vormen van een milieuvriendelijke kringloopeconomie. Overigens zijn er nog veel meer sectoren die veel stikstof uitstoten, zoals de zware industrie, de scheepvaart en auto- en vliegverkeer. Het is afwachten met welke plannen de verantwoordelijke ministers gaan komen om de uitstoot daar tegen te gaan...
